Maarten van Heuven over acht jaar residenties

Na acht jaar betrokken te zijn geweest bij Residenties in Utrecht, vertrekt onze communicatiemedewerker Maarten van Heuven. Op deze pagina blijkt hij terug en introduceren we ook onze nieuwe communicatiekracht.

Het is 2014. In klein kamertje, dat aanvoelde als een bezemkast, in het kantoor van het toenmalige Cultuurpromotie aan het Domplein, hadden Lidy Ettema en ik een werkplek. En een opdracht: profileer Utrecht als een stad vol muziek. Aanleiding was de opening van TivoliVredenburg dat jaar. Zonder al teveel budget moesten wij liefst door landelijke en internationale pers laten vertellen waarom het zo logisch was dat zo’n muziekpaleis juist in Utrecht van de grond kwam. We konden ook wat programma realiseren.

Een van de ideeën daarvoor was het delen van een artist-in-residence. Want, zo opperde Henk Heuvelmans van Gaudeamus, het komt zo vaak voor dat Utrechtse podia en festivals niet weten dat een bepaalde internationale artiest in Utrecht was, terwijl er wel interesse zou zijn om een gezamenlijk iets op te zetten rond zo’n muzikant. Aan het eind van 2014 zat het ‘Muziekjaar’ erop, maar gemeente, Cultuurpromotie en muziekveld wilden verder met wat we uit gebrek aan iets beters Residenties in Utrecht zijn gaan noemen.

-“Is dat nu wel een goede naam?”, vroeg Lidy. Want googelend vond ze alleen maar afbeeldingen van vakantiewoningen.
-“Een goede merknaam laadt zich in de loop der tijd wel”, blufte ik.

Breder netwerk
In die tijd duurden residenties een weekend, en organiseerden we er zo’n acht per jaar. Een muzikant uit het buitenland ging naar een podium, deed ook iets bij een festival en gaf een workshop bij de HKU. Al snel dus sloot het onderwijs aan bij Residenties, later ook het maatschappelijk veld. Kunstenaars hoefden ook niet per se muzikanten meer te zijn. En residenties gingen ook steeds langer duren. Die van Amparo González Sola duurt inmiddels al een paar jaar.

-“Hoelang mag een residentie eigenlijk duren?”, vroegen Lidy en ik ons af.
We wisten het niet concreet. Maar trokken wel een conclusie.
-“Zolang een kunstenaar maar vragen blijven stellen, nieuwsgierig is naar steeds weer een ander deel van Utrecht, en zich dus blijft ontwikkelen.”

Als kleine organisatie hadden we niet makkelijk. Het verhaal van Residenties is nooit af, steeds in ontwikkeling, en we hadden moeite het uit te leggen. Maar toch konden we steeds meer organisaties aan ons binden. En bleef de gemeente in Residenties geloven. We bleven subsidie krijgen, hoewel nooit veel en in 2018 ook even niet. Ik stopte bij Residenties.

Cultuurnota
-“Wil je weer terugkomen?”, zei Lidy in 2020 toen een van mijn banen stopte en ik meer wilde freelancen. Ze had ook budget weer van de gemeente.
-“Alleen als we de organisatie verder ontwikkelen en financiële stabiliteit komt”, zei ik.
-“Zullen we een poging wagen in de cultuurnota terecht te komen? Van de gemeente moet ik toch al een eigen stichting worden, dan kunnen we dit ook proberen.”

En zo geschiedde. Met zijn tweeën een aanvraag schrijven is echt hard werk. Grote instellingen hebben er iemand voor in dienst, bij ons was het hele, tweekoppige team ermee bezig. We stelden ons verhaal opnieuw op, trokken alle creativiteit uit de kast en lieten onze vormgevers van Moan de aanvraag vormgeven. Alles of niks, was het idee. Het werd de helft.   

Genoeg budget om vier jaar lang verder te werken aan de uitbreiding en doorontwikkeling, met daarbij de opdracht om meer geld uit de samenleving te halen. Want, zo stelde de commissie, als je samenwerkt over de domeinen van cultuur, onderwijs en maatschappij heen – waarom moet alleen cultuur betalen? Goede vraag, maar voor ons als team van twee een onhaalbare zaak. Geld werven kost tijd, en daarmee geld, ondervonden we al snel. Met het inmiddels gevormde bestuur van onze stichting stelden we de strategie bij: minder residenties, geen fondsenwerving, maar budget vinden bij bestaande en nieuwe partners. Ondertussen vernieuwden we wel de website en de huisstijl.

Bestendigen
Het bestendigen van organisaties vond ik steeds leuker worden. In 2021 volgde ik de opleiding ‘Leiderschap in Cultuur – Zakelijk’ van de Universiteit Utrecht en veel kon ik bij Residenties in praktijk brengen. Maar het pionieren, wat ik het allerleukst vind, zat er wel een beetje op. Wat we doen, en wat we niet doen – dat werd steeds duidelijker. Financiën, bestuur, residenten, organisaties om mee samen te werken – dat werd steeds stabieler.

-“Mijn tijd zit erop”, zei ik tegen Lidy. “Iemand anders moet jou gaan ondersteunen met communicatie en strategie. Ik heb geen ideeën meer. En ook geen tijd, want ik heb een andere klus aangenomen.”
-“Mijn wereld is ingestort”, zei Lidy.

Het loslaten van Residenties is zowel lastig als goed. Een project waar ik acht jaar aan heb gewerkt, laat niet zomaar los. Het was een geweldig experiment om een klein en interessant idee uit te werken tot een bewezen praktijk, met een eigen bestaansrecht, met zoveel mensen die betrokken zijn en erin geloven en met zoveel potentieel.

Residenties gaat verder. Met een prachtige nieuwe residentie van Nahuel Cano, in samenwerking met Provincie Utrecht, duiken we een heel stuk verder de regio in. Met een heel nieuw netwerk aan mensen die in Residenties geloven. Die geloven dat je best mag investeren in samenwerking om cultuurverandering te brengen die ook zelf te ondergaan, de kunst verder te brengen en samen nieuwer richtinggevende keuzes mogelijk te maken. Residenties heeft die believers nodig. Er zijn er genoeg, maar er kunnen er altijd meer bij.

Ondertussen ga ik verder met het bestendigen van organisaties. De komende tijd zullen dat lokale publieke omroepen zijn die ik vanuit de NLPO (stichting Nederlandse Lokale Publieke Omroepen) ga adviseren wat betreft toekomstbestendigheid en professionalisme.

Nieuwe communicatiekracht
Onze nieuwe communicatiekracht is Marjolein Hovius: “Copywriter, content creator… ik noem mezelf het liefst ‘verhalenmaker’. Van groot (een paginagroot artikel in de krant) tot klein (een social media post) en alles daartussenin.