Juan Onofri

Een danser gebruikt elke vezel in zijn lichaam. Hersenen en zenuwen zorgen voor de aansturing van alle spieren. Hoe dat proces precies verloopt, is onderwerp van de neurowetenschappen. De Argentijnse choreograaf Juan Onofri Barbato laat zich in zijn dans inspireren door die neurowetenschappen.

Op uitnodiging van Het Huis Utrecht was Onofri van 9 tot en met 26 februari 2016 in Utrecht voor een Residentie rond dit thema. Als onderdeel van deze Residentie waren er twee openbare activiteiten: een panelgesprek op 18 februari en een presentatie van nieuw werk op 25 februari. Voor deze Residentie kwam ook danseres Amparo González Sola naar Utrecht.

Tijdens zijn Residentie gaf Juan Onofri onder meer een workshop bij DOX:

Foto’s: ©Herre Vermeer

Openbare activiteiten
Tijdens de Residentie waren er twee openbare activiteiten:

1. Donderdag 18 februari:
In Het Huis Utrecht vond op 18 februari een panelgesprek plaats onder leiding van Jonathan Offereins over de verhouding tussen dans en neurowetenschappen. Bovenal ging het deze avond over de verhouding tussen lichaam, hersenen en geest. Veel filosofen en wetenschappers stellen dat de geest zich in de hersenen bevindt en vanuit daar lichaam, emoties en bewegingen aanstuurt. “Kijk maar eens naar de recente Pixar-film ‘Inside Out’”, zei Isis Germano van de Universiteit Utrecht. “Daar wordt voorgesteld dat in ons brein een computer-achtig systeem zit, dat vanuit een control room de rest van het lichaam aanstuurt”. Germano heeft een ander idee van de geest, die zich decentraal in het hele lijf bevindt. In het Engels zei ze: “Our brain is embodied and embedded”.

Foto’s: ©Anna van Kooij

Dansers Juan Onofri en Amparo González Sola steunden tijdens het panelgesprek dit decentrale idee van de geest. “We ontvangen niet alleen informatie via onze ogen”, aldus Onofri. “Over ons hele lichaam zitten sensoren. In ons hele lichaam slaan we herinneringen op. Opvallend daarbij is dat culturele, sociale en politieke factoren onze bewegingen bepalen. Dit is lastig om te doorbreken. Wel kunnen we het bespreken, onder meer in hoe we dansen.” Onofri en González denken dat het lichaam als concept niet vaststaat, maar gedeeld kan worden. “Als we werken met een groep van 28 dansers, dan gaat het zeer zeker om 28 individuele mensen, maar ook en vooral om één groot lichaam. Een beweging van de ene danser beïnvloedt de bewegingen van de anderen, en daarmee maken de dansers deel uit van hetzelfde geheel. Tenminste, als het de dansers lukt om in een gemeenschappelijke status te komen”, aldus Onofri.

González voegde daar aan toe: “Ons lichaam kan voelen, maar onze emoties zijn sociale en culturele constructies. Als we die vaststaande constructies loslaten, kunnen we ons idee van het lichaam en daarmee ook de ervaring van ons lichaam veranderen. Als ik dans, zoek ik verbinding met de andere dansers; ik krijg een relatie met ze. Mijn geest blijft hierbij in mijn eigen lijf, maar dan wel in mijn hele lijf.” Danser Sam, die meedeed aan de workshop van Onofri en González bij DOX, was blij met deze voor hem nieuwe manier van dansen: “Op een gegeven moment had ik niet meer door waar de energie in mijn lijf was toen ik over de vloer kroop. Ik vergat mijn nek en mijn ruggengraat en daardoor werd er van alles mogelijk.

2. Donderdag 25 februari:
Presentatie van de allereerste versie van een nieuwe voorstelling van Juan Onofri en Amparo González Sola. Tijdens hun verblijf in Utrecht werkten de dansers aan een nieuw stuk. Op deze middag toonden zij hun dansvoorstelling-in-progress, waarna het publiek vragen stelde. Er was nog geen volwaardige voorstelling te zien, de presentatie gaf vooral inzicht in hoe de voorstelling eruit zou kunnen zien. Onofri en González hadden midden in de Koepelzaal van Het Huis Utrecht een dansvloer van nog geen vier vierkante meter afgebakend met vier tl-lampen. Het publiek nam hierachter plaats op drie tribunes. De presentatie bestond uit drie delen, waarbij het eerste deel geheel zonder muziek was. Tijdens het stuk onderzochten Onofri en González in hoeverre zij samen een en hetzelfde lichaam zouden kunnen vormen.

Over de Residentie van Juan Onofri
Op uitnodiging van Het Huis Utrecht kwam Juan Onofri in februari 2016 voor een periode van drie weken naar de stad. Hij nam danseres Amparo González Sola mee. Op de Universiteit Utrecht waren Juan en Amparo te gast bij het vak ‘Het Denkende Lichaam’, onderdeel van de minor ‘Brains and Bodies’ van de opleidingen Psychologie, Filosofie en Theaterwetenschap. Verder gaven ze workshops bij De Dansopleiding | Creative College van ROC Midden-Nederland, bij het lectoraat Performatieve Maakprocessen van de HKU en bij DOX (educatieplek voor jong podiumtalent). In de repetitiestudio van Het Huis Utrecht werkten Juan en Amparo aan nieuw materiaal voor hun voorstelling BANG, waarvoor ze een actieve dialoog aangingen met Nederlandse dansers, choreografen en professionals als Robert Groenewald, Arno Schuitemaker en Jasper van Luijk.

Ook van de workshop bij De Dansopleiding | Creative College zijn foto’s gemaakt:

Foto’s: ©Anna van Kooij

Over Juan Onofri
Juan Onofri Barbato (1983) is Argentijns danser en choreograaf. Hij volgde dansopleidingen in Neuquén en Buenos Aires en richtte diverse gezelschappen op waaronder KM29. In zijn voorstellingen gebruikt Onofri een bewegingstaal die geïnspireerd is op inzichten uit de neurowetenschappen. Voor zijn voorstelling ‘Duramadre’ deed hij onderzoek naar “het weefsel dat ons aan de binnenkant bedekt”, in de eigen woorden van Onofri. Startend bij het hersenvlies (de ‘dura mater’) worden onze spieren en botten op hun plaats gehouden door het ‘myofasciale weefsel’, ook wel bindweefsel genoemd. Onderzoek naar dit weefsel is de kern van Onofri’s bewegingstaal. Zelf adopteert hij een begrip uit de architectuur: Tensegrity, een samenvoeging van de begrippen tension (spanning) en integrity (volmaaktheid).

‘Duramadre’, was vorig jaar te zien in de Nederlandse theaters. “Stuiptrekkende dans in glashelder concept”, schreef de Theaterkrant over deze voorstelling waarbij de lichamelijke sensatie van spieren en fascia (bindweefsel) centraal stond, met als resultaat: “Hele andere bewegingen dan we gewend zijn in de dans, een hele andere esthetiek ook”.

Over Amparo González Sola
Juan Onofri nam de Argentijnse danseres Amparo González Sola mee naar Utrecht. Ze werd geboren in 1984 en leeft en werkt in Buenos Aires. Amparo González is danser, docent en onderzoeker. Ze studeerde in 2008 met Gouden Medaille af aan het Taller de Danza del Teatro San Martin in Buenos Aires. Ze specialiseerde zich in hedendaagse dans, en werkte met nationale en internationale choreografen, in eigen land maar ook daar buiten. Ze danste mee in de voorstellingen als ‘Duramadre’ van Grupo KM29. Ze werkt al geruime tijd met Juan Onofri Barbato. Ze studeerde ook politicologie.

Partners
De Residentie van Juan Onofri vond plaats in samenwerking met Het Huis Utrecht, DOX, het lectoraat Performatieve Maakprocessen van de HKU, de minor Brains & Bodies van de Universiteit Utrecht en De Dansopleiding | Creative College van ROC Midden-Nederland en SPRING performing arts festival.