Nahuel Cano: ways to listen to a river
De Argentijnse kunstenaar Nahuel Cano is gefascineerd door rivieren. Dat begon vijf jaar geleden, door een persoonlijke ervaring. Een vriend van hem werd op gewelddadige wijze vermoord in Nahuels geboorteplaats. “Na zijn gewelddadige dood begon ik op brede schaal onderzoek te doen naar de diepe (historische, politieke) oorzaken van het toenemende geweld in onze regio, waarbij ik de lagen van conflicten in kaart bracht die tot uiting kwamen in de geschiedenis van mijn voorouders, en ook in het geluid van de natuur -waar de rivieren in mijn land een rol in speelden”.
Nahuel begon onderzoek te doen naar twee Argentijnse rivieren. Hij was benieuwd hoe mensen zich eigenaar van een rivier konden beschouwden en hoe zij in de loop der tijd een rivier anders zijn gaan gebruiken, anders zijn gaan waarnemen, en ook naar wat de gevolgen van het gebruik van een rivier zijn voor mens, natuur en dier, voor nu en in de toekomst. Hij stelde vragen als: wat is de geschiedenis van de rivieren, wie beslist wat ermee gebeurt, verdienen we er geld aan door ons transport erop te laten plaatsvinden, toeristen te laten recreëren? Dienen ze ons als schoon water? Lozen we ons afval erin? Wat deden en doen wij om hen te behouden?
Resultaten van het onderzoek zet hij om in audiovisuele kunstprojecten. Ways to listen to a river, noemt Nahuel dit – eerder te zien bij Het Huis Utrecht. En dit is ook precies het thema van de residentie die hij nu in de regio Utrecht gaat doen. Toen wij als Residenties in Utrecht een koppeling legden tussen Nahuel Cano en Joanna van Dorp van Buitenplaats Doornburgh ontstond er namelijk een chemie die vroeg om een vervolg.
Joanna legde aan Nahuel haar droom voor: de Vecht, de rivier waaraan Doornburgh ligt, kent een rijke schakering aan buitenplaatsen, veelal gebouwd met geld dat in ons koloniale verleden verdiend is. Wat is die geschiedenis, welke rol speelde de Vecht en de buitenplaatsen daarin; wil je ons helpen die geschiedenis terug te geven aan ons, bewoners?
Dit thema sluit goed aan op het onderwerp dat ook Provincie Utrecht (Cultuur, Erfgoed en Recreatie) belangrijk vindt. Een rivier als de Vecht is een belangrijke ader in de provincie. Belangrijk voor dier en natuur, maar ook voor mens en recreatie, transport en cultuur. De provincie is een grote organisatie en verschillende beleidsonderdelen zijn bezig met deze thema’s en daarom was de provincie geïnteresseerd om samen met Residenties in Utrecht en Nahuel een residentie op te zetten..
Nahuels residentie start in februari 2023. Nahuel zet een uitgebreid onderzoek op naar de Vecht en de nabij gelegen Oostelijke Vechtplassen. Welke (verborgen) verhalen zijn te achterhalen over deze wateren en over de verschillende buitenplaatsen die belangrijk cultureel erfgoed zijn? Wat vertellen die verhalen ons over ons omgaan met water en erfgoed, over de klimatologische gevolgen van het gebruik van de rivieren? Hoe vertonen we die inzichten, ook in recreatieve zin? Kan recreatie als sector helpen om de toekomst van onze rivieren en ons cultureel erfgoed opnieuw vorm te geven?
Volop samenwerking
Interessante, maar ook grote vragen. Dat weet Nahuel zelf ook. Hij bespreekt en deelt zijn vragen graag, in welke vorm dan ook, met anderen, met als doel ze om te zetten in klank, muziek en beeld, een installatie. Samenwerking is op alle fronten mogelijk. En we zijn daarom blij dat er al veel Utrechtse organisaties zijn aangehaakt bij deze residentie: Buitenplaats Doornburgh en Landgoed Zonheuvel, Gaudeamus Festival, gemeente Stichtse Vecht, SPRING Utrecht, gemeente Wijdemeren, Het Huis Utrecht, Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, Natuurmonumenten, Het Utrechts Archief – en dat onder coördinatie van een kernteam samengesteld uit Provincie Utrecht (Cultuur, Erfgoed en Recreatie) en Residenties in Utrecht.
De residentie van Nahuel Cano sluit sluit aan bij de doelstelling van het Gebiedsakkoord van de Provincie Utrecht tot het ontwikkelen en versterken van de Oostelijke Vechtplassen als ‘vrijetijdslandschap’ zodat bewoners en bezoekers de unieke kwaliteiten (historisch landschap, natuur, cultuur, water) van het gebied volop kunnen beleven. Daarnaast is dit een verdere uitwerking van het Toekomstbeeld Recreatie 2030 dat Bureau Bührs in juli 2021 heeft opgesteld, waarin toekomstbeelden zijn geschetst die een visuele vertaling vormen van de doelstellingen van het Gebiedsakkoord.
Marieke Kuijer van Provincie Utrecht zegt: “Uniek in deze residentie is dat we gebruik maken van ons eigen erfgoed en locaties, met de toevoeging van een expert uit een andere cultuur en ander vakgebied.”
Lidy Ettema van Residenties in Utrecht zegt: “Actuele vraagstukken vanuit verschillend, domein overstijgend perspectief benaderen brengt meerwaarde aan. Het bindt mensen, standpunten, visies en organisaties rondom thema’s die relevant zijn voor onze samenleving. We zijn er trots op dat Provincie Utrecht vraagt samen te werken om deze werkwijze te delen, rondom relevante vragen over onze geschiedenis, de gevolgen voor natuur en klimaat, en hoe we de bewustwording ervan kunnen versterken, in dit geval via Nahuel.”
Joanna van Dorp van Buitenplaats Doornburg zegt: “De werkwijze van Nahuel Cano sluit naadloos aan bij ons onderzoek. Nahuel is een kunstenaar die zich beweegt op de grenzen van kunst en onderzoek. Na twee projecten over de Argentijnse rivieren Limay en Salado, richt Nahuel zijn interesse op de rivier de Vecht in zijn nieuwe thuisland Nederland. Wat hebben rivieren te vertellen over ons koloniale verleden?”
Nahuel Cano is enthousiast: “I’m thrilled to start this residency. Diving in the deep layers of history and present challenges of the Vecht region having the support of different organizations that look into the river from such different angles, will allow me to discover and bring to the surface many unseen or overseen stories, relationships, and possibilities of action.”
Start van de Residentie
Op 1 februari 2023 ging Nahuels residentie officieel van start met een kick off in Het Wilde Westen, door Provincie Utrecht en Residenties georganiseerd. Aanwezigen kwamen uit de culturele sector, zo waren er mensen van Gaudeamus en SPRING, maar ook vertegenwoordigers van Provincie Utrecht. Nahuel vertelt hoe hij aan de slag is gegaan.
Nahuel: “The kick off of February 1st was a beautiful moment where, for the first time, the people involved in this project met. Together we found out that we all have a story to share, and that from these different bits and pieces we can create something new and meaningful.
During the last couple of weeks, I have been doing my first explorations of the province of Utrecht. I have met so many interesting people and found some threads that will allow me to understand and know more about the past and present of the Vecht.
We visited Wim Oolbekkink at Landgoed Zonheuvel, we learnt about their circular forest management and their educational and social integration programmes and how they are connected.”
In zijn residentie werkt Nahuel samen met filmer Juan Fernandez Gebauer. In de afgelopen maand zijn zij een aantal dagen samen op pad geweest om verhalen te achterhalen en beelden te verzamelen.
Nahuel: “Juan Fernandez Gebauer is a film maker and video artist, and we have been collaborating together for almost 10 years. Most importantly, Juan is a dearest friend. His documentary and feature films are always deep and engaging conversations with communities and their world (from indigenous people in the North of Argentina, to elderly people in Japan and Romania, to futbol teams fans in Buenos Aires.
During the residency ‘Ways to listen to a River: Vecht’, Juan will be documenting the process, and researching together with me from a visual point of view. Together we will meet people and rivers, landscapes and ‘plassen’, and collect stories and images.
We visited the Museum Speelklok and learned about the long history of the mechanical instruments in the Netherlands, we even found a mechanical organ that was placed in a tea house in the Vecht. We are starting to research more about the (material) and political history of these instruments.
We went to visit a boat house museum of the sex workers on the Vecht, we learnt about their struggles, their fight for their rights and the silence of their histories after.
We did a bike ride from the start of the Vecht in Utrecht’s city centre to Maarssen. We mapped some Buitenplaatsen on this part of the river, and we documented the subtle transformations of the landscape. So many different energies and places in such a short ride!
We also went to the river Lek and visited Lekart, an artistic project that reimagines and resignifies the Hollandse Waterlinie. We met Rosita and Robert-Jan and they told us about their project and shared personal histories about their family and how it interconnects with Dutch history. We discovered a beautiful project and landscape, but also were able to perceive how different layers of history intersect and how the historical, the geopolitical, the landscape, the artistic and the personal are intermingled.
Is there a structure of the residency? Not yet. Now, we are gathering stories, meeting people, exploring areas, researching – a great start. I am looking forward to meet many many more interesting people around the rivers, their history, our responsibility for human beings and nature.”
