Nahuel Cano: ways to listen to a river
De rivier de Vecht zit vol met historie en diverse lagen. Iets waar je niet zo gauw bij stil staat als je er langs fietst. De Argentijnse kunstenaar Nahuel Cano doet dat wel. Hij verzamelt verhalen over de Vecht. En hij brengt mensen bij elkaar die te maken hebben met de Vecht om hun verschillende kijk op de rivier met elkaar te delen.
In Argentinië onderzocht Nahuel, inmiddels woonachting in Amsterdam, twee rivieren; Limay en Salado. Hij was benieuwd hoe mensen in de loop der tijd een rivier anders zijn gaan gebruiken en bekijken. Wat zijn de gevolgen van het gebruik van een rivier voor mens, natuur en dier, voor nu en in de toekomst? Hij stelde vragen als: wat is de geschiedenis van de rivieren? Wie beslist wat ermee gebeurt? Verdienen we er geld aan, bijvoorbeeld met toerisme of vrachtvervoer? Dienen ze ons met schoon water? Of lozen we ons afval erin? Wat doen en deden wij om de rivier te behouden en ervoor te zorgen?
Nahuel: “I listen to the stories of people and to the ‘natural’ surroundings. I even listen to the silences: to what is not said in meetings. Then I give back some of these stories trying to reveal how territories (the Vecht in this case) are complex and layered, that many histories coexist, that ‘nature’ is also ‘speaking’, that there are some subjects silenced, and that there are things that are not measurable. In this process, hopefully, the people involved can gain new perspective.”
Resultaten van het onderzoek zet Nahuel om in audiovisuele kunstprojecten: Ways to listen to a river. Maar het proces is een resultaat op zich. Tijdens het onderzoek verbindt Nahuel mensen die een relatie hebben met de Vecht. Zo nam hij op woensdag 12 april een aantal betrokkenen mee op een trip op de fietsboot.
Welke verhalen typeren de Vecht?
De onderwerpen die Nahuel tot nu toe heeft verzamelt en zijn aandacht hebben zijn onder andere:
- Verschillende buitenplaatsen zijn gebouwd langs de Vecht. Dit zorgde voor een drastische verandering van het Vechtlandschap.
- De buitenplaatsen werden grotendeels betaald van opbrengsten van de VOC en de WIC. Het koloniale kapitaal werd niet alleen geïnvesteerd in vastgoed, maar ook in landbouwgrond en boerderijen in de omgeving.
- Sinds de 16e eeuw heeft men zicht intensief bemoeit met de natuurlijke loop van de rivier. Hij is van richting verandert, recht gemaakt en heeft later zijn meanderende vorm juist weer teruggekregen om overstromingen te voorkomen. Op dit moment heerst er ernstige droogte.
- De Nieuwe Hollandse Waterlinie, een militair verdedigingswerk verborgen in het landschap.
- De gemeente Utrecht heeft de tippelzone aan het Zandpad gesloten. De sexwerkers zijn uit de woonboten gezet en er is nog geen alternatieve locatie.
- In een van de buitenplaatsen werd de eerste ananas in Nederland verbouwd.
- Nieuwe landbouwtechnieken werden verkend en onderzocht in de buitenplaatsen en het land eromheen. Hier ontstonden de moderne intensieve landbouwtechnieken, van kasteelt (de ananas) tot monocultuur.
Organisatie en samenwerking
Residenties in Utrecht heeft deze residentie samen met de provincie Utrecht opgezet. De coördinatie is in handen van een kernteam samengesteld uit de provincie Utrecht (Cultuur, Erfgoed en Recreatie) en Residenties in Utrecht.
Voor de provincie Utrecht is een rivier als de Vecht een belangrijke ader. Belangrijk voor dier en natuur, maar ook voor mens en recreatie, transport en cultuur. De residentie van Nahuel Cano sluit aan bij de doelstellingen van het Gebiedsakkoord van de provincie Utrecht tot het ontwikkelen en versterken van de Oostelijke Vechtplassen als ‘vrijetijdslandschap’, zodat bewoners en bezoekers de unieke kwaliteiten (historisch landschap, natuur, cultuur, water) van het gebied volop kunnen beleven. Daarnaast is dit een verdere uitwerking van het Toekomstbeeld Recreatie 2030 dat Bureau Bührs in juli 2021 heeft opgesteld, waarin toekomstbeelden zijn geschetst die een visuele vertaling vormen van de doelstellingen van het Gebiedsakkoord.
Marieke Kuijer, beleidsadviseur Recreatie: ” “Uniek in deze residentie is dat we gebruik maken van ons eigen erfgoed en locaties, met de toevoeging van een expert uit een andere cultuur en ander vakgebied. Deze residentie kan voor Recreatie een bijdrage leveren aan de betekenis van het gebied. Het laat meer en andere dingen zien en dat maakt dit gebied nog veelzijdiger.”
Samenwerking is op alle fronten mogelijk. We zijn ook blij dat dat volop gebeurt:
Buitenplaats Doornburgh: Aan de hand van onderzoek door kunstenaars en wetenschappers ontwikkelt Doornburgh in 2023 een aantal activiteiten waarbij de eigen ongemakkelijke geschiedenis onder de loep wordt genomen. Nahuel Cano wil de geschiedenis van de Vecht onderzoeken en in diverse culturele, beschouwende en verbindende manieren teruggeven aan omwonenden en bezoekers van Buitenplaats Doornburgh.
Joanna van Dorp, directeur: “De Vecht, de rivier waaraan Doornburgh ligt, kent een rijke schakering aan buitenplaatsen, veelal gebouwd met geld dat in ons koloniale verleden is verdiend. Wat is die geschiedenis, welke rol speelde de Vecht en de buitenplaatsen daarin? De werkwijze van Nahuel Cano sluit naadloos aan bij ons onderzoek. Nahuel is een kunstenaar die zich beweegt op de grenzen van kunst en onderzoek. Hij kan ons helpen bij het onderzoeken van de vraag: Wat hebben de rivieren te vertellen over ons koloniale verleden? En wil je ons helpen die geschiedenis weer terug te geven aan ons, bewoners?”
Gaudeamus Festival presenteert, stimuleert en ondersteunt de nieuwste muziek van jonge muziekpioniers. Gaudeamus laat nieuwsgierige muziekliefhebbers kennismaken met de (gecomponeerde) muziek van morgen. Tijdens het jaarlijkse Gaudeamus Festival vindt de première plaats van Ways to listen to a river: Vecht. Nahuel presenteert zijn werk in samenwerking met Ensemble Modelo62.
Landgoed Zonheuvel werkt onder meer met artists-in-residence op Landgoed Zonheuvel rondom klimaatthema’s. Het doel is om kennis uit te wisselen in de looptijd van de residentie en de bevindingen van het werkproces en van Nahuel door te trekken naar de Utrechtse Heuvelrug. De koppeling van nat (de Vecht) naar droog (de Heuvelrug), de overeenkomst in de ontstaansgeschiedenis van de buitenplaatsen langs de Vecht (17e eeuw) en de Stichtse Lustwaranda van de heuvelrug (19e eeuw) geeft veel creatieve aanknopingspunten.
En verder: Stichting EX, EXboot, De Nijverheid, Regionaal Historisch Centrum Vecht & Venen, Visit Gooi & Vecht, Waterschap Amstel, Gooi en Vecht, De Fietsboot, Waternet.
Planning
Nahuels residentie is gestart in februari 2023. De periode tot juni stond in het teken van onderzoek, verhalen verzamelen, mensen ontmoeten die gerelateerd zijn aan de Vecht en die mensen verbinden. Ook is hij in deze periode onderdeel van Koor Duniya, een amateurkoor dat Utrechters verbindt met mensen met een andere culturele achtergrond.
Van juni tot september vond het maakproces plaats, met studiowerk, repetities en presentaties. In die tijd verbleef Nahuel twee maanden als resident bij Buitenplaats Doornburgh.
Ways to listen to a River, on stage
26 mei 2024 is Ways to listen to a River te zien bij SPRING Performing Arts Festival. Tickets verkrijgbaar via Ways to listen to a river – SPRING Festival (springutrecht.nl)
Op 28 mei 2024 neemt Nahuel deel aan de Long Table talk ‘staging climate’ van SPRING Festival: Long Table Talk: Staging Climate – SPRING Festival (springutrecht.nl)
Op 9 en 10 september was de live performance en wereldpremière van Ways to listen to a River als onderdeel van het drieluik Ways to listen to a River: Vecht, Salado & Limay. 9 september was een besloten voorstelling voor alle belangstellenden en stakeholders die betrokken waren bij het (onderzoeks)proces. De dag erna vond de performance plaats tijdens een veelzijdig middagprogramma van Gaudeamus Festival. Beide voorstellingen vonden plaats bij Buitenplaats Doornburgh.
Op 3 november stond Ways to listen to a River op het programma van het Batard Festival in Brussel.
