Rimini Protokoll
Het Berlijnse collectief Rimini Protokoll maakt wereldwijd furore met zijn ambities om theater als kunstvorm te vernieuwen. Op verschillende manieren proberen zij het publiek in beweging te brengen, onder andere door interactieve verhaallijnen, locaties buiten het theater, en alledaagse experts in plaats van professionele acteurs.
Sommige projecten van Rimini Protokoll hebben wel wat weg van een spel: de toeschouwer kan actief meedoen, zich in de wereld van de voorstelling begeven en het verloop daarvan beïnvloeden.
Residentie in Utrecht met Stefan Kaegi en Imanuel Schipper
Namens het Rimini Protokoll kwamen Stefan Kaegi (lid, theatermaker) en Imanuel Schipper (externe dramaturg) in november 2016 naar Utrecht voor een openbare lezing en een besloten workshop voor (oud-)studenten. De residentie vond plaats in samenwerking met Het Huis Utrecht, de opleiding Theaterwetenschap (Universiteit Utrecht), het MCW Expertisecentrum (Universiteit Utrecht), het Lectoraat Performatieve Maakprocessen (HKU) en de Master Scenography (HKU).
Programma
1) Lezing & Debat Why Theatre XL!
Donderdag 10 november 2016, 19:30 – 21:30
Het Huis Utrecht
Stefan Kaegi (theatermaker) en Imanuel Schipper (dramaturg) gaven een lezing aan de hand van vier recente projecten waarin games, spel en spelstructuren een belangrijke rol spelen. Met de steeds terugkerende visie “One cannot not interact” gaven ze inzicht over de relatie tussen theater en games, over de manier waarop spelvormen en –structuren in het theater kunnen worden ingezet om het publiek in beweging te brengen en sociaal-maatschappelijke vraagstukken aan de orde te stellen:
1. Home Visit Europe is opgezet als een bordspel waarbij deelnemers om dezelfde tafel zitten, politieke stellingen met betrekking tot Europa beantwoorden en daarmee bepalen wie welk deel van de taart krijgt. Letterlijk, want terwijl de deelnemers in iemands huiskamer het spel spelen, bakt de gastheer ondertussen een taart.
2. Situation Rooms is als een interactieve film, waarbij bezoekers zich elk in een aparte kamer bevinden, anticiperen op filmbeelden in die kamer en en daarmee de keuzes voor anderen in andere kamers beïnvloeden. Thema is wapenverkoop.
3. In Remote X loopt een groep mensen met koptelefoons door een stad. Een computerstem geeft ze opdrachten die ze tegelijkertijd uitvoeren, terwijl ze muziek en geluid horen. Het tegelijk verblijven in die audiobubbel én in de openbare ruimte zorgt voor apart resultaat.
4. Het theater wordt een conferentie-oord in Welt-Klimakonferenz. Bezoekers worden delegatieleden en onderhandelen met elkaar over een klimaatakkoord. Hoe sterk de wereldtemperatuur zal stijgen onder invloed van CO2-uitstoot wordt duidelijk in de algemene bijeenkomst aan het einde van de avond.
Vervolgens reageerden drie experts vanuit hun eigen expertise op het gepresenteerde werk van Rimini Protokoll en legden ze vragen aan het gezelschap voor:
-Joost Raessens (Hoogleraar Media Theorie, UU met een focus op ‘the ludification of culture’) wilde weten in hoeverre het Rimini Protokoll uit is op sociale verandering. Niet, zo was het antwoord: “We willen duidelijk maken hoe complex sommige situaties nu eenmaal zijn. We verstrekken informatie en voorzien toeschouwers van een nieuw perspectief”.
-Marcel Dolman (Hoofd Opleiding Interactive Performance Design, HKU) ging in op de rol van technologie en design in de voorstellingen: hoe verloopt het maakproces? Rimini Protokoll gaf aan dat de grootste uitdaging is om theatermakers en interaction designers dezelfde taal te laten spreken.
-Emke Idema (theatermaker, o.a. RULE en STRANGER, voorstellingen in de vorm van een spel) signaleerde dat bezoekers inderdaad een rol krijgen als deelnemer, maar zijn hun keuzes wel echt en vrij of toch meer gebonden aan verwachte patronen? Het Rimini Protokoll zei: “Dit principe is voor ons minder belangrijk, we willen het publiek vooral confronteren met inhoud die voor hen onbekend is.”
Na de reactie van de drie respondenten was er ruimte voor een open discussie met de zaal.
2) Workshop Why Theatre XL?!
Vrijdag 11 november 2016, 12.00 – 17.00
Universiteit Utrecht (besloten toegang)
In kleine, interdisciplinaire groepjes, werkten (oud-)studenten op het gebied van theaterwetenschap, dramaturgie, scenografie, gamewetenschap, game-ontwerp en interactief ontwerp aan een concreet dramaturgisch probleem rond het inzetten van spelelementen in een performance. Het probleem werd geïntroduceerd door Rimini Protokoll. Iedere groep kreeg een aantal uur de tijd om een antwoord op het probleem te formuleren en ontwikkelde een voorstel dat aan Rimini Protokoll werd gepresenteerd.
Foto’s: © Sanne Sprenger / MCW Expertisecentrum
Over Rimini Protokoll
Rimini Protokoll bestaat sinds 2000 en wordt gevormd door Helgard Haug, Stefan Kaegi en Daniel Wetzel, die elkaar leerden kennen tijdens hun studie Toegepaste Theaterwetenschap aan de Universiteit van Giessen. In eerste instantie werkten ze als een los team samen, vanaf 2002 wordt de naam Rimini Protokoll gehanteerd. De makers beschouwen zichzelf als ‘auteurs-regisseurs’ en naast theater ontwikkelen ze ook installaties, hoorspelen en film.
Voor hun werken stellen ze een protocol op, waardoor verschillende versies van hun voorstellingen op verschillende plekken kunnen worden gemaakt. De producties van Rimini Protokol hebben altijd een interactief karakter: bezoekers doen mee en kunnen vaak ook het verloop beïnvloeden. Bezoekers worden uit hun comfortzone getrokken en krijgen daardoor een verfrissende blik op alledaagse of juist ingewikkelde onderwerpen. In de producties is ook altijd een laag van maatschappelijk engagement ingebouwd. Het Rimini Protokol werkt inmiddels internationaal en kreeg verschillende prijzen toegekend.
Het gezelschap maakte voorstellingen als Call Cutta in a Box, gemaakt met medewerkers van een Indiaas callcenter en 100 Percent Berlin, waarbij 100 bewoners van divers demografisch pluimage de rollen vervullen.