Robert Henke
Lasers, mist, geluid! De Duitse muzikant Robert Henke (ook bekend als de helft van technoduo Monolake) gelooft in muziek als een overdonderende totaalervaring. Daarom geeft hij concerten met overweldigende lasers en wolken van mist.
Robert Henke maakt abstracte digitale muziek en was de hoofdgast van de ICMC 2016 (International Computer Music Conference) die in september 2016 plaatsvond in TivoliVredenburg. Tijdens zijn residentie voerde hij Lumière uit: een audiovisueel muziekstuk voor lasers en geluid. En dan ook nog eens in een totaal herziene versie in de daarvoor perfect geschikte Grote Zaal van TivoliVredenburg! Daarnaast nam hij deel hij verschillende talks van de ICMC en sprak hij met studenten van de HKU over de technische aspecten van zijn werk.
Programma van zijn residentie
– Concert: 15 sept, 21.30 uur, Grote Zaal, TivoliVredenburg
Als onderdeel van het ICMC 2016 presenteerde Robert Henke zijn nieuwste geesteskind Lumière II.2, een show meerdere keren herzien is en alle eerdere versies overtreft. De Berlijnse elektronicaproducer werkte zijn compositie van powerlasers en elektronische muziek uit tot een nog ingenieuzer samenspel.
Voorafgaand aan het optreden vertelde Robert Henke over zijn werk: “De eerste ICMC die ik bezocht was in 1996 in Hong Kong. Wie toen computermuziek maakte, moest pionieren. We werkten vooral met beperkingen: de techniek was langzaam en duur. Wat ik nu maak, was toen onmogelijk. De lasers van nu bestonden niet, net als laptops. Nu hebben we een ander probleem, want alles kan. We hebben teveel. Werken met beperkingen is goed, want het is goed om tegen beperkingen te strijden. Daarom werk ik ook graag met lasers: ze zijn beperkt. Mijn vier lasers bewegen met dank aan mechanische spiegels. Is the sky the limit? Nee, dat zijn die vier machines”.
Alle foto’s: © Mahmoud Forouhi
Voorafgaand van het concert maande Henke het publiek aan om telefoons en andere schermen op zwart te houden tijdens de uitvoering: “De zaal moet echt zo donker mogelijk zijn. Je verpest het voor je buurman als je foto’s of filmpjes maakt. Maar niet getreurd, ik doe nog een toegift en dan mag je zoveel foto’s maken als je wilt”. Dat leverde bijvoorbeeld dit filmpje op:
Het publiek beloonde de uitvoering met een staande ovatie en liep direct op Henke af voor foto’s en vragen.


Alle foto’s: © Mahmoud Forouhi
– Talk: 16 september, 14.30, Club Nine, TivoliVredenburg
De dag na de succesvolle uitvoering van Lumière gaf Robert Henke en presentatie over zijn werk. Hij ging in op zijn ideeën en visie en sprak vooral over het samengaan van beeld en geluid in een nieuwe kunstvorm. Daarna beantwoordde hij vragen van het publiek.
Enkele uitspraken die Robert Henke die middag deed:
– “Er zijn twee dingen die ik pertinent niet wil. Dat is ten eerste het schrijven van een muziekstuk om er dan een lasershow omheen te bouwen. En ten tweede het maken van een lasershow om er vervolgens muziek bij te schrijven. Muziek en lasers zijn geen afzonderlijke dingen, maar horen samen.”
– “Het medium ‘laser’ is geen kwestie op zichzelf. Ik werk niet met lasers vanwege de techniek, maar gebruik ze vanuit een artistiek oogpunt.”
– “Hoe ingewikkelder een vorm is, hoe meer tijd het kost om het te beamen. Tijd is dus de echte uitdaging.”
– “Wat echt zo fascinerend is aan licht, is dat het iets toont, wat eigenlijk helemaal niet spannend is. Maar je gaat wel dingen zien die er helemaal niet zijn. Het wordt zo een visual mind fuck.”
– “Altijd probeer ik een balans te vinden tussen complexiteit en eenvoud.”
Over Lumière
Lumière is een audiovisueel muziekstuk voor lasers en geluid. Het werk is gebaseerd op honderden audiovisuele notes , waarbij Henke een niet eerder geziene en gehoorde ervaring creëert, waarbij geluid en beeld een gelijkwaardige rol spelen. Er zijn lasers die geprojecteerd worden op grote schermen, en ook geblokt worden door mistwolken, waardoor de stralen zelf zichtbaar worden in de lucht. Witte en gekleurde lasers overal in de zaal worden aan elkaar geknoopt, waardoor ze tijdelijke objecten vormen.
Lumière is een artistiek onderzoek van meerdere jaren. In 2013 bracht Henke een eerste versie in première, en toerde hij hiermee langs plaatsen als Berlijn, Manchester, Montreal, Londen en Eindhoven. Het stuk is nu totaal herzien: de software is herschreven, de lasers wisselen elkaar nu nog sneller af en het geluid is nog meer overdonderend. Waar Lumière eerst nog vooral dreef op improvisatie met ruwe en spontane bewegingen, is de compositie nu strak, vastgelegd en haarfijn. Als extra feature reageert het licht op het publiek. Een visionair audiovisueel werk dat je niet mag missen!
Over Robert Henke
Robert Henke (München, 1969) is als muzikant vooral bekend van technoduo Monolake, maar zijn grootste faam dankt hij aan zijn installaties en performances als audiovisueel computerkunstenaar. Ook is hij bekend als co-ontwikkelaar van Ableton Live, het softwareprogramma dat tegenwoordig onmisbaar is bij het maken van digitale muziek. Henke is zo invloedrijk dat hij een van de hoofdgasten is van de ICMC 2016. Deze conferentie voor computermuziek noemt hem “een meesterbrein in elektronische muziek”.
Over ICMC
Na dertig jaar keert de internationaal vermaarde conferentie over computermuziek ICMC (International Computer Music Conference) terug naar Nederland. Gaudeamus Muziekweek en HKU Muziek en Technologie organiseren de conferentie, die van 12 tot en met 16 september plaatsvindt in Utrecht. Het thema is ‘Is the Sky the Limit?’.
“Sinds de eerste ICMC in 1974 is deze conferentie slechts eenmaal eerder in Nederland georganiseerd, in 1986 door het Conservatorium Den Haag.”, aldus Rens Machielse, directeur van HKU Muziek en Technologie. “Dat maakt de ICMC 2016 die nu door HKU Muziek en Technologie samen met de Gaudeamus Muziekweek in Utrecht wordt georganiseerd, heel bijzonder. Utrecht is een stad van kennis en cultuur waar muziek een belangrijke rol speelt. Van het Festival Oude Muziek tot TivoliVredenburg en vele jaarlijkse festivals en voorstellingen; daar past ICMC heel goed tussen.”
ICMC is een jaarlijks terugkerende conferentie voor iedereen die zich bezighoudt met elektronische muziek. Het is een bijzondere ontmoetingsplek voor componisten, klankontwerpers, performers, technologen en wetenschappers. De conferentie vindt in Utrecht vooral in TivoliVredenburg plaats.
Over HKU Muziek en Technologie
HKU Muziek en Technologie biedt bachelor- en masteropleidingen aan op het gebied van vooruitstrevende muzikale praktijk en onderzoek. Een aanzienlijk deel van de alumni gaat aan de slag in de creatieve industrie. Daarnaast zet HKU Muziek en Technologie onderwijs en onderzoek in voor maatschappelijk nut. Daaronder vallen zorgprojecten voor visueel gehandicapten, onderzoek naar betere muziekeducatie en hergebruik van cultureel erfgoed met behulp van muzikale en technologische toepassingen.
Over Gaudeamus Muziekweek
Gaudeamus Muziekweek presenteert de nieuwste muziek van jonge muziekpioniers en organiseert het hele jaar door muziekactiviteiten met diverse samenwerkingspartners in binnen- en buitenland. Gaudeamus Muziekweek scout muziekpioniers, stimuleert hun ontwikkeling, biedt ze een podium en brengt zo de muziek van nu bij nieuwsgierige muziekliefhebbers. Jaarlijks hoogtepunt is de gelijknamige muziekweek in Utrecht, die dit jaar plaatsvindt van 7 tot en met 11 september 2016, voorafgaand aan ICMC.