Residenties komt met Reflecties

Het jaar 2020 wordt gedomineerd door de uitbraak van corona. Het culturele leven is hard geraakt, en er zijn momenten dat instellingen hun deuren moesten sluiten. Voordeel van het leven in deze tijd is dat we nieuwe wegen creëren om wat we belangrijk vinden, te kunnen blijven doen. Daarvoor moeten we zoeken, en dat doen we allemaal. Nieuwe wegen, andere impact. Ook de activiteiten van Residenties in Utrecht gingen niet of in andere vorm door. En waar onze internationale kunstenaars hun inspiratie en visie normaal in fysieke ontmoetingen delen, ten tijde van corona doen zij dat ook digitaal. We hebben ook vertegenwoordigers van onze partners gevraagd wat corona voor hen betekent.

Nanna Verhoeff: “Een globale crisis als deze stelt veel op scherp in de manier waarop we ons contact vormgeven.”

“Vlak voordat de pandemie losbarstte, en waarin onze computerschermen een enorm centrale rol kregen in hoe wij nu het contact met elkaar kunnen vormgeven, begon ik met mijn leerstoel Screen Cultures & Society (departement voor Media- en Cultuurwetenschappen, Faculteit Geesteswetenschappen, Universiteit Utrecht). In deze situatie ervaar ik een ambivalentie maar ook urgentie over mijn leeropdracht en over de rol voor geesteswetenschappen in bredere zin. Een globale crisis als deze stelt veel op scherp. De bestudering van cultuur en de manier waarop deze niet alleen reflecteert op, maar ook kan ingrijpen in ons samenleven op lokale, globale en ook planetaire schaal kan niet in isolatie plaatsvinden of in een pauze-stand staan. De implicaties van COVID-19 benadrukken voor mij de noodzaak voor, en urgentie van direct engagement met wat er om ons heen gebeurt, en van verbinding, partnerschappen en uitwisseling binnen meerdere vormen van samenwerking. Dit heeft directe implicaties voor wetenschappelijk onderzoek en onderwijs, en voor de wijze waarop we deze ontwikkelen vanuit de cultuur die we (ook) bestuderen. 

Dit uitgangspunt is voor mij en mijn collega’s de reden geweest om te investeren in de ontwikkeling van de Creative Humanities Academy – een nieuw initiatief voor een infrastructuur voor partnerschappen tussen de geesteswetenschappen en het professionele culturele veld. We willen met dit portal wederzijdse relaties tussen de universiteit en de kunst- en cultuursector faciliteren. Makers, kunstenaars, curatoren, maar ook culturele instituties en organisaties kunnen gematcht worden met wetenschappers voor verschillende vormen van samenwerking – denk aan lezingen en workshops, maar ook leergangen of consultancy. Beide werelden zoeken naar verdieping, reflectie, betekenisgeving, en nieuwe vormen van onderzoek, ontwikkeling, conceptualisatie en expressie. Een van de aankomende activiteiten die we vanuit CHA organiseren samen met collega’s van Bestuurs- en Organisatiewetenschap is de leergang Leiderschap in Cultuur Artistiek, waarmee we een programma willen bieden voor kunst- en cultuurprofessionals die zich willen verdiepen in cultuurtheorie en -filosofie, alsook in vraagstukken rondom strategie, ontwikkeling en organisatie.

Nieuwe vormen van samenwerken en de ontwikkeling van nieuwe methoden van zowel onderzoek als makerschap passen bij bredere maatschappelijke ontwikkelingen waarin domeinen van wetenschap en kunst elkaar beïnvloeden en ook regelmatig overlappen. Het is daarmee niet alleen timely, maar ook urgent in een tijd waarin de ene crisis de andere opvolgt. Duurzaamheid, weerbaarheid en sociale rechtvaardigheid vragen om creativiteit en kritisch reflectie, in de meerdere betekenissen van deze woorden.

Voor dergelijke nieuwe vormen van samenwerken en voor de ontwikkeling van kritische en creatieve methoden is dialoog en uitwisseling onmisbaar. Met ons onlangs gestarte programma Meet the Makers hosten we open gesprekken tussen makers, onderzoekers en studenten. We zijn dit platform gestart in deze tijd van online werken en lesgeven. Een voordeel van de huidige omstandigheden is paradoxaal genoeg dat het makkelijker is om dit soort gesprekken te organiseren. Waar studenten op dit moment –zoals wij allen – snakken naar contact en kennismaking, proberen wij van een nood een deugd te maken en de middelen van online vergaderen te gebruiken voor ontmoetingen met makers die fysiek dichtbij maar soms ook ver weg zijn. Het gemis aan een bloeiend cultureel seizoen heffen deze gesprekken uiteraard niet op, maar we kunnen ook nu wel degelijk interessante ontmoetingen organiseren. 

Met veel enthousiasme treed ik aan tot de redactieraad van de Residenties. Het programma van Residenties in Utrecht zie ik als een voor deze tijd belangrijk platform voor ontmoetingen, dialoog en samenwerking tussen makers en denkers: de verschillende partners binnen de kunst- en cultuursector, en de onderzoekers en studenten van de Universiteit. Ik wil me als nieuw lid van de redactieraad graag inzetten voor het ontwikkelen van bestaande en nieuwe netwerken, en het verbinden van wetenschap, kunst en maatschappij. Ik verheug me op onze samenwerking, juist in deze coronatijden.”

Nanna Verhoeff
Hoogleraar Screen Cultures & Society, Universiteit Utrecht
8 december 2020