Vijf jaar Residenties – Waar staan we?
Elk goed idee heeft een eigenaar (elk slecht idee trouwens ook), en in het geval van Residenties in Utrecht kwam het goede idee van Henk Heuvelmans. Als directeur van Gaudeamus Muziek opperde hij: laten we als podia en festivals onze internationale artiesten wat meer delen en daarbij samenwerken. Hoe pakte zijn idee in de praktijk uit? Heuvelmans: “Met her concept van Residenties bleek Utrecht onverwacht uniek in Nederland!”
“Het was ergens 2013. De verzamelde Utrechtse festivals hadden de Utrechtse gemeenteraad zover gekregen een motie aan te nemen om het jaar 2014 de titel ‘Internationaal jaar van de muziek’ te geven. Het nieuwe TivoliVredenburg zou dan open gaan en dat was natuurlijk dé gelegenheid om Utrecht daarmee, en met wat al die festivals daar gingen doen, internationaal op de kaart te zetten.
Het bleek echter een motie te zijn waarin geen extra geld beschikbaar werd gesteld. Dus moest in eerste instantie gedacht worden aan wat we eigenlijk al in handen hadden en hoe we dat konden uitbuiten om er iets groters van te maken. En konden we verder gaan dan slechts de optelsom laten zien van al onze separate activiteiten en dus niet alleen met marketing bezig zijn maar ook inhoudelijk?
Al snel realiseerden we ons dat elk van ons jaarlijks vele internationale sterren naar Utrecht haalde maar hen in de meeste gevallen eigenlijk alleen binnen de eigen omgeving inzetten voor dat ene concert of optreden voor het eigen publiek. Maar die sterren zijn ook gewoon mensen, met veel meer (maar vaak onbekende) kwaliteiten, ook op andere soms onverwachte gebieden. En ze hebben juist op die gebieden vaak onuitgesproken dromen. Als we hen nu eens wat langer naar Utrecht zouden uitnodigen en hen buiten dat bekende festivalpodium met die andere omgeving in contact brachten, met andere kunstenaars en organisaties waar Utrecht zo rijk aan is; dan had heel Utrecht er wat aan en zouden die sterren zelf ook een veel leukere tijd hebben dan gewoon hun nummertje af te draaien. Hoe mooi zou het zijn als bijvoorbeeld filmster John Malkovich naar het Nederlands Film Festival kwam en dan ook met het Festival Oude Muziek eindelijk zijn stille droom kon bespreken om daar een barokopera te creëren? En als hij of iemand als Stephen Fry maar één keer zouden tweeten (het was 2013; Twitter begon net groot te worden) hoe leuk het hier in Utrecht was, dan zou de hele wereld ineens heel anders naar de stad kijken…
Met dat plan gingen we aan de slag; veel kunstenaars kwamen dat eerste jaar naar Utrecht, maar gaven nu na hun optreden ook workshops voor studenten, kwamen in contact met het geweldig rijke Utrechtse veld en raakten zó enthousiast dat ze in de meeste gevallen graag terug zouden komen om die contacten te verbreden om samen nieuwe dingen te ontwikkelen met uiteenlopende Utrechtse organisaties die daarmee ook nader tot elkaar kwamen. Een wat langer bezoek groeide uit tot een echte “residentie” en daarmee was Utrecht onverwacht uniek in Nederland. En omdat het zo’n leuk idee was kwam er toch wat extra geld beschikbaar en gingen ambtenaren zelfs op pad om in andere steden kond te doen van dit fraaie initiatief.
Overal in de stad raakten organisaties geïnteresseerd en daarom werd het profiel van de residenten verbreed en werden nu zowel kunstenaars als creatieve denkers en wetenschappers uitgenodigd: zij vonden het allemaal prachtig om in contact gebracht te worden met wat Utrecht te bieden heeft en zowel met collega-kunstenaars en organisaties te werken als met kinderen of universiteitsstudenten. En steeds meer Utrechtse organisaties voelden de aangename prikkel van een nieuw concept van samenwerking tot ver buiten de voor hen reguliere paden. Lichtende voorbeelden als Eliot Higgins (van Bellingcat) of de Syrische pianist Aeham Ahmad kwamen dan ook met regelmaat naar Utrecht, gaven met hun uiteenlopende projecten de stad meer kracht en kleur met niet alleen grootschalige maar juist ook heel veel kleinere net zo waardevolle projecten en talloze contacten met veel impact zowel voor ons hier in Utrecht als voor hen zelf.
Inmiddels zitten we midden in corona-tijd met talloze beperkingen. De fysieke afstand dwingt ons echter ook buiten reguliere denkpaden te gaan en kan ons zo ook dichter bij elkaar brengen: we kunnen van elkáár leren hoe vooruit te komen in deze crisis maar veel meer nog van creatieve mensen als kunstenaars en wetenschappers. Gaudeamus profiteert daar in het festival van deze week volop van: waar wij zelf begin dit jaar misschien eerst de barrières zagen, bleken kunstenaars daar al ver overheen te kijken en al bezig te zijn met werk dat prima past binnen de beperkingen.
De kunstenaars lieten ons ook zien dat niet alles per se groots en meeslepend hoeft te zijn en dat de impact soms sterker is bij kleinere, heel persoonlijke benaderingen en ontmoetingen, die ertoe leiden dat we beter gefocust zijn, beter luisteren en kijken, naar elkaar, naar de omgeving, naar de kunst en haar inhoud, verder en dieper dan we misschien gewend waren. Precies zoals het van meet af aan al ging bij de residenties. Ik ben dus ook blij dat Residenties in Utrecht de komende jaren voort kan gaan en wens iedereen veel plezier daarbij!”
Henk Heuvelmans
Directeur Gaudeamus Muziekweek
Bedenker Residenties in Utrecht
9 september 2020
INTERESSE OM MEE TE DOEN?
STUUR EEN MAIL, STEL VRAGEN, EN/OF ABONNEER JE OP DE NIEUWSBRIEF